Prawidłowa suplementacja w chorobach przewlekłych 

Wielu z nas z nimi walczy każdego dnia — popularne choroby przewlekłe takie jak choroba Hashimoto, czy cukrzyca to nieodłączni towarzysze w życiu. Jeśli nie możemy ich wyleczyć, warto skupić się na minimalizowaniu objawów oraz redukowaniu ich złego wpływu na samopoczucie i zdrowie. W poniższym artykule piszemy o tym jak dieta może wspomóc nasze funkcjonowanie w chorobach przewlekłych. 

Choroba Hashimoto — odżywianie się i suplementacja

Osoby z chorobą Hashimoto są bardziej narażone na pewne niedobory składników odżywczych, a suplementy diety mogą pomóc złagodzić niektóre objawy, zmniejszyć stan zapalny i przeciwciała tarczycy u pacjentów. 

• JOD: nie wszyscy o tym wiedzą, ale przy wyborze suplementów pacjenci z chorobą Hashimoto powinni uważać na zawartość jodu, ponieważ jego nadmiar może zwiększać ryzyko rozwoju zaburzeń tarczycy w takim samym stopniu, jak jej niedobór. 

• SELEN: jeśli chodzi o suplementację innymi składnikami — dowody sugerują, że suplementacja selenem może być przydatna jako terapia wspomagająca lewo tyroksynę (LT4) w leczeniu zapalenia tarczycy Hashimoto. Pacjenci z Hashimoto, którym został przypisany selen do suplementacji przez 3 miesiące wykazywali istotnie niższy poziom autoprzeciwciał peroksydazy tarczycowej oraz większą poprawę nastroju.  
• WITAMINA D: witamina D odgrywa kilka ról w różnych procesach organizmu, w tym w odpowiedziach immunologicznych. Badania wykazały, że witamina D działa na układ odpornościowy, redukując przeciwciała autoimmunologiczne i zmniejszając odpowiedź zapalną organizmu. Ponadto, badania wykazały korelację między niedoborem witaminy D, a chorobą Hashimoto. Chorzy mają znacznie niższy poziom tej witaminy, niż populacja ogólna. Badania wskazują również, że poziom niedoboru witaminy D jest związany z nasileniem choroby Hashimoto.  
• WITAMINA B-12: co ciekawe, badania wykazały, że 46% pacjentów z chorobą Hashimoto zmaga się z niedoborem witaminy B-12. Sugeruje się również, że nawet u pacjentów bezobjawowych, niedobory witaminy B-12 mogą być wczesnym wskazaniem na problem z tarczycą. 
• CYNK: cynk jest niezbędnym składnikiem odżywczym, który odgrywa dużą rolę w metabolizmie i układzie odpornościowym oraz jest niezbędny dla funkcji tarczycy —pomaga regulować produkcję i metabolizm hormonów tarczycy. 
• MAGNEZ: również niski poziom magnezu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem choroby Hashimoto i przeciwciał tarczycy. Suplementacja magnezem może przynieść korzyści osobom z poważnie niskim poziomem magnezu we krwi i poprawić objawy u osób z chorobami tarczycy.  

• ŻELAZO: osoby z chorobą Hashimoto mają zwiększone ryzyko rozwoju niedokrwistości. W związku z tym, suplementy żelaza mogą często poprawić objawy i mogą okazać się konieczne do unormowania niedoborów żelaza.  

Podczas gdy suplementy są korzystne dla wielu pacjentów z Hashimoto, niektóre z nich mogą mieć niekorzystne skutki, gdy są przyjmowane w dużych dawkach. Dodatkowo, te sprzedawane w celu promowania zdrowia tarczycy często zawierają hormony, które mogą generować dalsze komplikacje. 

Jaką suplementację stosować w cukrzycy typu II? 

O ile poziom cukru we krwi nie jest znacząco nieprawidłowy, insulinoterapia prawdopodobnie nie będzie pierwszą linią obrony przed cukrzycą. W takiej sytuacji warto w pierwszej kolejności skorzystać ze specjalnej diety. Wiele z propozycji żywieniowych może zawierać suplementy, które pomagają w zapewnieniu dodatkowego impulsu dla organizmu, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na insulinę lub całkowicie go uniknąć.  

• CHROM: z ważnych składników, na które powinny zwrócić uwagę osoby z cukrzycą typu II jest chrom. Chrom bowiem jest niezbędnym minerałem śladowym, który pomaga organizmowi w przetwarzaniu glukozy. Badania wykazały, że suplementacja chromem może zapewnić niewielką poprawę zarządzania poziomem cukru we krwi. 

• MAGNEZ: badania nad tym, czy magnez może pomóc osobom z cukrzycą typu II, są niejednoznaczne. Jednak osoby z niedoborem magnezu, są bardziej narażeni na rozwój choroby. Należy uważać z dużymi dawkami magnezu, które mogą powodować biegunkę, podczas gdy bardzo duże dawki (ponad 5000 mg na dobę) mogą być śmiertelne. 
• WITAMINA C: wiele badań wykazało znaczący związek między niedoborem witaminy C, a cukrzycą typu II. Jednak dowody na to, czy suplementy witaminy C pomagają w cukrzycy, nie są jeszcze ostatecznie zatwierdzone. Niektóre badania wykazały słabą korzyść dla poziomu cukru we krwi, gdy uczestnicy przyjmowali suplementy witaminy C przez ponad 30 dni. 

Jeśli stan chorego jest wystarczająco łagodny, powyższe suplementy, obniżające poziom cukru we krwi, mogą wystarczyć, aby utrzymać chorego z dala od leków, szczególnie w połączeniu ze zmianami stylu życia. Jednak nie wykazano, aby suplementy całkowicie pomogły wyleczyć pacjentów z cukrzycy typu II. Choć dostępnych jest wiele leków, które mogą pomóc organizmowi lepiej regulować poziom glukozy, istnieje również szereg suplementów, które wykazały obiecujące wyniki. Należy jednak pamiętać, że zawsze trzeba monitorować poziom cukru we krwi, aby upewnić się, że suplementy pomagają. 

Suplementacja, a zespół jelita drażliwego (IBS) 

W wielu badaniach klinicznych stwierdzono, że probiotyki wspierają zdrowie chorych na IBS (zaburzenie mikroflory jelitowej — przerost szkodliwych bakterii) — wzmacniają wyściółkę jelitową i zmniejszają przepuszczalność, eliminują przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO), zmniejszają ból, wpływając na receptory nerwowe znajdujące się w wyściółce jelit, normalizują ich ruchliwość oraz redukują „nieprzyjazne” bakterie. 

Specyficzne probiotyki są ukierunkowane na określone objawy, a dziesięć szczepów probiotycznych poprawia ogólne objawy IBS. [7] Badania kliniczne ujawniły najlepsze probiotyki poprawiające objawy IBS zawierające szczepy takie jak: Saccharomyces boulardii, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium lactis, Bifidobacterium infantis, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus plantarum. 

Probiotyki są bezpieczne, z efektami ubocznymi, jeśli w ogóle występują, które są zwykle krótkotrwałe i łagodne. Ale jeśli jakakolwiek reakcja budzi obawy, może być konieczne zmniejszenie dawki, wypróbowanie innego szczepu lub całkowite zaprzestanie jego używania. Pomimo, że probiotyki mogą powodować działania niepożądane i objawy u osób, które mają pewne alergie pokarmowe lub schorzenia, są jednak niezbędnymi szczepami drożdży lub żywych bakterii, a ich regularne przyjmowanie może pomóc w stworzeniu zrównoważonej mikroflory jelitowej. 

Suplementacja przy otyłości 

Z otyłością mamy do czynienia, gdy przy wysokiej wartości energetycznej, dieta pacjentów charakteryzuje się niską wartością odżywczą. U osób z tej grupy stwierdza się niedobory w zakresie m.in. wapnia, żelaza, kwasu foliowego, czy witaminy D3. Nieprawdą jest więc, że chory na otyłość nie może być niedożywiony, a wręcz przeciwnie — otyłość jest często związana z przeżywieniem pod względem ilościowym oraz niedożywieniem jakościowym. 

Uważa się, że właściwie prowadzona opieka dietetyczna, wdrożona już na etapie przygotowań do interwencji chirurga, połączona z prawidłowo dobraną, długoterminową suplementacją, jak również regularne kontrole specjalistyczne, zmniejszają ryzyko komplikacji. Warto pamiętać, że sama wiedza na temat niedoborów pokarmowych nie wystarczy, bowiem właściwe modyfikacje w diecie i suplementacji należy odpowiednio połączyć z prowadzoną farmakoterapią oraz z indywidualnymi predyspozycjami.  

Pacjenci, którzy przeszli operację bariatryczną, są szczególnie narażeni na niedobory w zakresie m.in. witamin B1, B12, A, D3, K oraz kwasu foliowego, a także wapnia, żelaza, cynku, selenu oraz miedzi. Wymienione deficyty mogą objawiać się poprzez zaburzenia ze strony układu nerwowego, metabolizmu kości czy pojawienia się niedokrwistości:  

• niedobór żelaza w organizmie przyczynia się do rozwoju anemii (niedokrwistość) mikrocytarnej, 
• niedobór witaminy B12 prowadzi do rozwoju anemii megaloblastycznej jak również do zaburzeń neurologicznych, 
• niski poziom witamina D3 (oraz wapnia) przyczynia się do demineralizacja kości, a tym samym do zwiększonego ryzyka złamań. 
• niedobór witaminy A prowadzi do zespołu ślepoty nocnej oraz suchości gałek ocznych, 

• niedobór witaminy E doprowadza do rozwoju anemii, jak również do polineuropatii obwodowej, 
• niski poziom witaminy K w organizmie przyczynia się do łatwiejszego krwawienia. 

Dbałość o dietę w tym zakresie wspomaga proces rekonwalescencji, zapewnia pacjentowi uczucie sytości, jak również zapobiega utracie masy mięśniowej podczas szybkiej redukcji masy ciała. Uzyskanie takiego poziomu białka w diecie, zwłaszcza na samym początku nauki nowych nawyków żywieniowych, jest bardzo trudne (zaleca się, aby spożywać je w ilości co najmniej 60-80 g dziennie). Produkty zawierające znaczne ilości protein, takie jak mięso i jego przetwory, ryby czy nabiał, bywają bowiem źle tolerowane, jak również często też nieakceptowane smakowo. Należy pamiętać, że w pierwszym roku, kiedy następuje najwyższa redukcja masy ciała, o właściwą podaż białka należy zadbać szczególnie. Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że wystąpienie jakiegokolwiek stanu patologicznego (np. infekcji) lub zmiany stanu fizjologicznego (np. ciąża) będzie charakteryzować się zwiększonym zapotrzebowaniem na białko, co jeszcze silniej może wpłynąć na ryzyko rozwinięcia niedożywienia w tym zakresie. Dlatego suplementacja białka pod postacią odżywek proteinowych może mieć istotne znaczenie w zapobieganiu niedoborom tego makroskładnika w sytuacji, gdy sama dieta nie będzie wystarczająca.  

Stosowanie suplementacji w przypadku chorób przewlekłych może okazać się pomocne, gdyż wspomoże leczenie oraz zmniejszy dolegliwości, które odczuwa chory. Należy jednak najpierw skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem w celu dobrania właściwej suplementacji, aby nie spowodować pogorszenia się stanu z powodu źle dobranej kuracji.